Ondermijning in het basisonderwijs
Op 18 november gaven Renee en Tim een workshop over ondermijning in het basisonderwijs in Amsterdam-Zuidoost. Met leerkrachten, intern begeleiders, directieleden en andere schoolpartners spraken we over hoe je signalen herkent zonder een kind verkeerd in te schatten.
Want wat zie je nou eigenlijk? Wat betekent dat dan? En wat kun je als onderwijsprofessional doen zonder te snel te oordelen? We werkten die dag aan begrip, bewustwording en vooral: handelingsperspectief.
Wat we behandelden in de workshop Ondermijning in het basisonderwijs
Ondermijning in het algemeen
We begonnen met een gedeelde basis: wat verstaan we onder ondermijning, hoe komt het de bovenwereld binnen en waarom raakt het ook het basisonderwijs? Het doel was vooral om een helder gedeeld vertrekpunt te creëren. Dit gaf houvast om het onderwerp concreet te maken voor de dagelijkse praktijk.
Ondermijningsvormen in en rondom school
Daarna verkenden we hoe ondermijning zich kan uiten in de schoolomgeving en leefwereld van kinderen. We bespraken voorbeelden die passen bij de basisschoolleeftijd en hoe dit er in de praktijk soms heel alledaags én onschuldig uit kan zien.
Signalen van ondermijning
We stonden stil bij signalen die je kunt tegenkomen in het gedrag, in de aanwezigheid of de in omgeving van een kind. Belangrijk uitgangspunt: signalen zijn niet meteen het bewijs voor. Ze nodigen uit om nieuwsgierig te blijven en zorgvuldig te kijken. Niet om te oordelen, maar om te begrijpen wat er gebeurt.
Vooroordelen en aannames
Een onmisbaar onderdeel: hoe voorkom je dat je een kind onbedoeld labelt? We maakten duidelijk wat het verschil is tussen waarnemen en interpreteren. Hoe klein die scheidslijn soms is en wat je als onderwijsprofessional kunt doen om te voorkomen dat een eerste interpretatie al snel als feit gaat voelen.
Handelingsperspectief
De vraag die vrijwel altijd komt: “Wat kan ik doen als ik iets vermoed?” We bespraken concrete stappen die passen bij de rol van school en bij veilige, professionele samenwerking met interne en externe partners.
Afsluitend spel
We sloten af met een zelfontwikkeld spel waarin deelnemers situaties beoordeelden en passende stappen kozen. Het gaf energie, zorgde voor herkenning en bracht de theorie direct naar de praktijk. Dat maakte het makkelijker om samen te praten over hoe je signalen oppakt, zorgvuldig te werk gaat en dit als team samen draagt. Het spel werkte als een veilige oefenruimte en als startpunt voor gezamenlijke verantwoordelijkheid om met vertrouwen te handelen.
Wat deze middag zo effectief maakte
De workshop ondermijning liet zien hoeveel onderwijsprofessionals al zien en aanvoelen in en rond de klas. Door het gesprek te voeren, kregen signalen betekenis en werd duidelijk hoe waardevol een gedeelde basis is. Ondermijning bestaat zelden uit één duidelijk signaal; het zijn de kleine verschuivingen die pas opvallen als je er taal en kader voor hebt.
We hielpen deelnemers rust te vinden in dat onderscheid: kijken zonder te oordelen, waarnemen zonder conclusies te trekken. Daarmee voorkom je onbedoeld labelen en ontstaat ruimte om zorgvuldig en professioneel te handelen.
En we hielden het praktisch. Met herkenbare voorbeelden en het afsluitende spel werd kennis direct toepasbaar. Dat vergroot het vertrouwen om zorgvuldig, samen en op tijd te handelen.
Deze workshop draaide om één ding: samen leren onderscheiden wat je ziet en wat je denkt dat het betekent. Als je dat kunt, kun je signalen beter duiden en als team zorgvuldiger handelen.
Samen werken aan een veilige school
Ondermijning is een ingewikkeld begrip. En wanneer kinderen ermee te maken krijgen, raakt dat je als onderwijsprofessional. Daarom is het belangrijk dat scholen signalen vroeg zien om op tijd te kunnen beschermen. Door alert te zijn, zorgen te delen en samen te blijven leren, kunnen scholen een sterke eerste schakel zijn in de bescherming van kinderen. Zo zorgen we ervoor dat kinderen veilig kunnen opgroeien. En dat ze niet ongemerkt verstrikt raken in iets wat veel groter is dan zijzelf.
Wil je het thema ondermijning ook bespreekbaar maken binnen jouw school, wijk of team? Neem gerust contact met ons op, we denken graag met je mee.
