Nationaal carbidcongres Noardeast-Fryslân
Namens de gemeente Noardeast-Fryslân organiseerden onze collega’s Nancy, Nine en Jesse op 2 december het Nationaal Carbidcongres in het MFC in Burdaard. Een congres waar een divers gezelschap op af is gekomen: van bestuurders, raadsleden en ambtenaren (OOV/vergunningverleners/beleidsmakers), tot hulpdiensten en carbidploegen. Dit gezelschap kwam voornamelijk uit de noordelijke gemeenten.
Immaterieel erfgoed verbindt de samenleving
Nederland kent veel immaterieel erfgoed dat van generatie op generatie wordt doorgegeven. Het zijn tradities die je alleen in leven houdt door ze samen te organiseren. Denk aan bloemencorso’s, paasvuren, het Sinterklaasfeest, maar bijvoorbeeld ook midwinterhoornblazen.
Carbidschieten hoort in dat rijtje thuis. In veel dorpen wordt het al weken van tevoren voorbereid: van kleine buurtinitiatieven tot grote evenementen met duizenden bezoekers per dag. Alleen die voorbereiding zorgt al voor verbinding. En net zoals bij andere erfgoedgewoontes verschilt de uitvoering per regio. De één schiet met ballen, de ander met spijkerbroeken; de ene gemeente hanteert 40 liter als limiet, de andere 50. Die variatie hoort bij tradities, maar vraagt om duidelijke afstemming tussen gemeenten en de mensen die het doen.
Het gaat er vooral om met elkaar het einde van het jaar te markeren, het gezellig te hebben en bij elkaar te komen. Als het goed georganiseerd wordt, is de knal maar bijzaak.
Johannes Gerrit Kramer
Burgemeester Gemeente Noardeast-Fryslân
Een congres met veel stemmen
Pieter de Rooij, adviseur bij Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederlanden, gaf uitleg over wat immaterieel erfgoed is en waarom dit zo belangrijk is voor ons als samenleving. Hij beschreef ook waarom tradities zoals carbidschieten alleen kunnen blijven bestaan wanneer gemeenten, inwoners en organisatoren elkaar blijven opzoeken en op de juiste manier met elkaar communiceren.
Herman Gaarman van carbidploeg De Houwitzers uit Akkrum gaf hier praktijkvoorbeelden bij. Hij liet zien hoe lastig het kan zijn om tradities over te dragen aan een volgende generatie wanneer de ruimte om te vernieuwen beperkt wordt door lokale regels.
Daarna ging Kayleigh Smilda (VNG) in op de rol van carbidschieten in relatie tot het aankomende vuurwerkverbod. In dat licht kan carbidschieten een verantwoord alternatief zijn.
Brandwondenarts Stefan Doorenbos (Brandwondencentrum Martini Ziekenhuis) benadrukte het belang van veiligheid bij het carbidschieten. Hij deelde ervaringen met situaties rondom de jaarwisseling. Carbid blijkt maar een klein deel van het totaal aantal slachtoffers te veroorzaken. Toch blijft het belangrijk om verantwoord te schieten, zoals zij zelf benadrukken in de BOCK-campagne.
Carbidploeg De Olderaast uit Surhuisterveen kwam tot slot de zaal in. Zij vertelden hoe zij hun evenement organiseren, welke afspraken zij maken en waarom samenwerking met de gemeente zo belangrijk is. Door middel van hun enthousiasme lieten ze zien hoeveel verbinding het carbidschieten met zich meebrengt. Daarna gaven zij een demonstratie bij hun zelfgebouwde carbidcarrousel en sloten zij het congres af met de eerste carbidknal van 2025!
Wat dit betekent voor gemeenten en veiligheidsadviseurs
De gesprekken in Burdaard maakten duidelijk dat carbidschieten voor gemeenten meer is dan een jaarlijkse vergunning of een set veiligheidsafspraken. Het gaat om samen met elkaar iets organiseren en om bij elkaar te komen. Door het aanstaande vuurwerkverbod zal de jaarwisseling er anders uit gaan zien en daardoor kan de behoefte aan alternatieven groeien. Gemeenten moeten rekening houden met verschillende uitvoeringsvormen, uiteenlopende veiligheidsniveaus en dorpen die hun traditie op hun manier willen behouden.
De boodschap van de sprekers was daarbij opvallend eensgezind: benut de kennis van de carbidploegen, maak duidelijke afspraken en zorg dat iedereen weet wat er van elkaar verwacht wordt. Zo blijft er ruimte voor traditie en blijft het veilig.
Hulp bij jaarwisseling
Vanuit Scherp in Veiligheid ondersteunden Nancy, Nine en Jesse de gemeente Noardeast-Fryslân bij de organisatie van het congres. Jaarwisselingsvraagstukken brengen vaak piekdrukte met zich mee. In die periode helpen wij gemeenten regelmatig met projectleiding bij evenementen, OOV-ondersteuning, afstemming met hulpdiensten en inhoudelijke vragen over carbidschieten.
Wil je sparren over jouw lokale aanpak of heb je tijdelijk ondersteuning nodig richting de komende jaarwisseling? Neem gerust contact op, we denken graag met je mee.
