Waarom nazorg in gemeenten meer aandacht verdient
Wanneer je midden in een crisis staat, gebeurt er veel tegelijk. Dat zag ik ook terug in Valkenburg, waar in 2021 het water onverwachts steeg en honderden mensen alles kwijtraakten. In het nieuwe artikel van Vakblad Crisismanager vertelt burgemeester Daan Prevoo openhartig over de impact van die ramp, op inwoners en op de gemeentelijke teams die dag en nacht klaarstonden.
Ook onze collega Walter Janssen, adviseur veiligheid en specialist bevolkingszorg, komt in het artikel aan het woord: “Ik zie dagelijks hoe belangrijk de nafase is en hoe snel die vergeten wordt. In deze blog deel ik mijn reflectie op het artikel en wat ik in de praktijk zie gebeuren.”
De mensen achter bevolkingszorg
Tijdens een ramp zie ik altijd dezelfde beweging: mensen staan op, gaan aan de slag en denken niet na over de vraag of ze het aankunnen. Dat gold ook in Valkenburg. Medewerkers uit de buitendienst vulden zandzakken, ontruimden onder andere een verzorgingstehuis en ruimden dagenlang puin. Beleidsmedewerkers vingen boosheid en wanhoop op, soms maanden later nog.
De meesten kunnen deze ervaringen goed verwerken. Maar niet iedereen. En vaak zie je dat pas veel later. Het klopt dat de meeste mensen goed kunnen omgaan met een traumatische ervaring. Maar er zijn ook mensen die er wel last van krijgen en dat komt soms pas jaren later aan het licht.
Dat sluit aan bij wat ik bij Scherp al eerder schreef over nazorg. Een ingrijpende gebeurtenis is niet altijd traumatisch, maar het kan wel grote impact hebben. Zeker als je je verhaal niet kwijt kunt.
Hoe eerder je een wond schoonmaakt, hoe minder groot de kans is dat hij gaat etteren. Dat geldt ook voor traumatische ervaringen. Hoe eerder je aandacht hebt voor nazorg, hoe minder groot de kans is op een trauma en hoe minder groot de klachten zullen zijn.
Waarom nazorg zo waardevol is
Hoe eerder je die schoonmaakt, hoe kleiner de kans dat er iets gaat etteren. Dat geldt ook voor traumatische ervaringen. Voor bevolkingszorg knip ik de nafase altijd op in drie eenvoudige stappen:
- Luisteren
Kort na de inzet, in een veilige setting. Het is goed dat mensen mogen vertellen wat ze hebben meegemaakt. - Psycho-educatie
Uitleggen dat slecht slapen, herbelevingen of prikkelbaarheid normaal zijn na een abnormale gebeurtenis. Dat besef haalt veel spanning weg. - Checkmoment
Na een paar weken opnieuw vragen: “Hoe gaat het nu?” Het grootste gedeelte van de mensen zal zeggen dat het nu goed gaat. Een klein gedeelte heeft nog klachten die zorgelijk zijn. Je kunt hen adviseren om professionele hulp te zoeken.
Vier stappen voor betere nazorg binnen gemeenten
Maak nazorg onderdeel van je standaard aanpak
Net zoals bij politie, brandweer en GHOR.
Richt een luistermoment in na ieder incident
Geen verplichting, geen formeel overleg. Ga het gesprek aan waarin iemand zijn verhaal kwijt kan.
Plan een korte terugblik na 6 tot 8 weken
Zo zorg je ervoor dat niemand blijft lopen met klachten.
Train leidinggevenden in het herkennen van signalen
Ook dat kan klein: één module, één oefening, één casus.
Tot slot
Nazorg binnen bevolkingszorg staat nog in de kinderschoenen, maar steeds meer gemeenten pakken dit op. En dat is hard nodig. Een paar kleine stappen voorkomen dat collega’s jaren later nog rondlopen met iets wat eigenlijk makkelijk bespreekbaar was geweest.
Bron:
Deze blog is geïnspireerd op een publicatie van Vakblad Crisismanager (2025). Foto gebruikt met toestemming van het vakblad.
