Cyberaanval: ethische dilemma’s voor bestuurders
Wat als Nederland plotseling zonder stroom of internet komt te zitten? Geen pinbetalingen meer, ziekenhuizen die terugvallen op noodaggregaten, treinen die niet meer rijden en bedrijven die hun klanten niet langer kunnen bereiken. Of wat te bedenken wanneer je ICT-omgeving langere tijd niet beschikbaar is? Het klinkt onwerkelijk, maar experts waarschuwen dat dergelijke scenario’s dichterbij zijn dan we willen geloven.
Dit was het startpunt van het event #StrongLogistics van afgelopen week: het event rondom transportcriminaliteit. Onze adviseur Richard gaf hier meerdere dagen workshops, met cybercasussen geschreven door onze collega Kevin, specialist in digitale veiligheid. Samen lieten zij bestuurders uit de transportsector ervaren hoe het is om in de schoenen van een crisisteam te staan. En om keuzes te doorleven die je liever nooit wil maken.
Want wat doe je als...
- …je IT-team meldt dat een gegarandeerd veilig herstel weken duurt, maar vrachtwagens al staan te wachten?
- …een eis voor betalen van losgeld binnenkomt, en je de keuze moet maken om wel of niet te betalen?
- …je buitenlandse klant vraagt of jouw data nog wel veilig zijn?
In de workshops zagen we een prachtige mix van directeur-eigenaren, managers, leidinggevenden, teamleiders en ondernemers uit de transport- en logistieksector. Die diversiteit zorgde voor uiteenlopende perspectieven. Waar de één riep: “We gaan gewoon meteen betalen, want anders zijn de gevolgen voor onze werknemers, klanten en leveranciers niet te overzien,” hield een ander vol dat je juist níet moet betalen en het eerst zelf moet proberen op te lossen. Al was het maar om te voorkomen dat je financier wordt van criminelen.
De gesprekken riepen confronterende vragen op: hoe ga je om met het sneeuwbaleffect van een hack, waarbij elke dag dat je stilstaat de schade groter wordt? Hoe stuur je je dagelijkse operatie als alle systemen platliggen? Heb je nog ergens een map met telefoonnummers van overheden en hulpdiensten, of ben je volledig afhankelijk van digitale systemen? En waar ligt voor jouw organisatie het omslagpunt om wel of niet losgeld te betalen?
Hoe lang duurt het om weer operationeel te worden na een cyberaanval?
Dat hangt sterk af van de omvang van de aanval en je voorbereiding. Soms is herstel binnen een dag mogelijk, maar vaak duurt het dagen of zelfs weken. We kennen zelfs voorbeelden van een hersteltijd van meerdere jaren! Het probleem is dat veel bedrijven geen duidelijk beeld hebben van die doorlooptijd. Oefenen met scenario’s helpt om de impact van maatregelen inzichtelijk te maken en sneller de juiste keuzes te maken.
Wat kun je nu al doen om je bedrijf beter voor te bereiden?
Zorg voor een papieren back-up met noodcontacten, test of je bedrijf operationeel kan blijven zonder digitale systemen en oefen met scenario’s en dilemma’s. Daarmee verklein je de handelingsverlegenheid als er écht een crisis uitbreekt.
Hoe helpen de trainingen van Scherp in Veiligheid hierbij?
Onze maatwerktrainingen laten bestuurders en teams ervaren hoe het is om onder druk besluiten te nemen. Met realistische casussen, scenario-oefeningen en begeleiding helpen we organisaties om niet alleen technisch, maar ook bestuurlijk en moreel voorbereid te zijn.
Waarom oefenen met dilemma’s zo belangrijk is
Bestuurders ontdekten dat rationele argumenten en gevoel elkaar vaak in de weg zitten. Wat zegt je ratio? Wat zegt je gevoel? Juist dat spanningsveld bepaalt of je als organisatie overeind blijft staan in tijden van crisis. Door in een workshop deze keuzes te doorleven, ontstaat inzicht en handelingsperspectief.
Crisismanagement vraagt om oefening, om scenariodenken en het lef om besluiten te nemen die misschien bestuurlijk onwenselijk voelen, maar ethisch beter zijn en juridisch toch kunnen. En dat kun je maar beter voorbereid hebben door het een keer te oefenen.
Sterker worden in crisisbesluitvorming
Wil jij ook met jouw team doorleven en oefenen hoe je besluiten neemt tijdens crises? Hoe je je voorbereid op ethische dilemma’s afgestemd op jouw organisatie? Onze maatwerktrainingen bieden handvatten, oefensessies en helpen met het inrichten van afwegingskaders. Denk je: dit moeten wij ook oppakken? Neem gerust eens contact met ons op, we drinken graag een kop koffie.
Over Richard
Richard Kamphuis is eigenaar en adviseur veiligheid bij Scherp in Veiligheid. Hij begeleidt gemeenten, veiligheidsregio’s en (semi)publieke organisaties bij crisisbeheersing, veranderkunde en digitale veiligheid. Richard staat bekend als bouwer die beweging creëert en vraagstukken in hun volle context overziet. Wil je meer weten over zijn achtergrond en projecten? Neem gerust contact met hem op.
