De gemeente Midden-Drenthe vormt met haar uitgestrekte buitengebied, vakantieparken en agrarisch vastgoed een voedingsbodem voor ondermijning. Dat is geen boude stelling, maar een van de conclusies uit het rekenkameronderzoek dat wij namens de Rekenkamer Midden-Drenthe uit hebben gevoerd. De uitkomsten zijn gebundeld in het rapport Tussen licht en donker, dat in april 2025 is aangeboden aan de gemeenteraad.

Van signaal naar sturing

Centrale vraag in het onderzoek: hoe kunnen de raad en het college de ambities uit de Drentse Aanpak Ondermijning (DAO) zo invullen dat de aanpak in Midden-Drenthe doelmatig en doeltreffend is? We onderzochten dit via documentanalyse, interviews, gesprekken met het college en een interactieve werksessie met de gemeenteraad.

Onze belangrijkste bevindingen:

• De gemeente beschikt over veel losse puzzelstukjes (denk aan analyses van vakantieparken en jeugdcriminaliteit), maar mist samenhang en strategische sturing.
• De interne bewustwording over ondermijning is laag; medewerkers en bestuurders geven aan dat het onderwerp onvoldoende leeft binnen de organisatie.
• Beleidskaders als het Bibob-beleid zijn verouderd of ontbreken; een concreet uitvoeringsplan ondermijning is er nog niet.
• Er zijn geen vaste overlegstructuren voor casuïstiek of signalering; ook een lokale publiekscampagne ontbreekt.
• De gemeentelijke capaciteit is beperkt, ondanks recente versterking van het team openbare orde en veiligheid.

In het artikel  “Midden-Drenthe krijgt geen vat op criminele activiteiten” stelt men: “Op vakantieparken is er amper controle, leegstaande schuren en het grote buitengebied maken het voor criminelen aantrekkelijk om onzichtbaar te blijven.” (RTV Drenthe, 17 juni 2025).

De rekenkamer doet acht aanbevelingen, waaronder het agenderen van het onderwerp in de raad, het opstellen van een integraal uitvoeringsplan en het versterken van samenwerking binnen het politie basisteam Zuidwest-Drenthe. De gemeenteraad is voorgesteld om de aanbevelingen over te nemen en het college te verzoeken de raad periodiek te informeren over de uitwerking. Op 27 mei jl. heeft de gemeenteraad als zodanig besloten.

Bestuurlijke reactie: intentie aanwezig, middelen beperkt

Het college onderschrijft de analyse en ziet ook risico’s voor ondermijning, met name in het buitengebied en op vakantieparken. Tegelijkertijd worden financiële en personele beperkingen genoemd als belemmering om alle DAO-ambities volledig te realiseren. Zo geeft het college aan niet over voldoende middelen te beschikken om een aparte coördinator of Bibob-adviseur aan te stellen.

Workshop op het mini-congres

Onze betrokkenheid bij dit onderwerp hield niet op bij het onderzoek en rapport. In november 2024 verzorgden wij tijdens het mini-congres Zicht op en aanpak van ondermijning, georganiseerd door de noordelijke kring van de Vereniging voor Rekenkamers, een workshop. Hierin deelden we inzichten over bestuurlijke bewustwording, organisatievraagstukken en praktische leerpunten. De bijeenkomst maakte deel uit van de bredere agenda om ondermijning regionaal bespreekbaar en bestuurlijk urgent te houden.

Tot slot

Het onderzoek Tussen licht en donker maakt duidelijk dat ondermijning zich ook in landelijke gemeenten manifesteert, zij het vaak in andere vormen dan in de stad. Tegelijkertijd laat het onderzoek zien dat bewustwording, samenwerking en bestuurlijke betrokkenheid essentieel zijn om van signalering naar effectieve aanpak te komen. Met dit rapport ligt er voor Midden-Drenthe een concrete routekaart om stappen te zetten in de DAO-doelstellingen.