Waarom je ethische dilemma’s niet pas tijdens een cybercrisis moet bespreken
Cyberincidenten lijken vaak alleen een technisch probleem. Maar tijdens zo’n crisis moet je ook keuzes maken die raken aan je morele en zelfs je bestuurlijke kompas. Veel organisaties zijn daar nog niet op voorbereid.
Als je organisatie getroffen wordt door een cyberaanval, moet je snel schakelen. Maar sommige vragen kun je niet ‘even’ beantwoorden:
- Betaal je losgeld of niet?
- Ga je open communiceren over gestolen persoonsgegevens of houd je het stil?
- Informeer je de partners in je keten direct of wacht je op meer duidelijkheid?
Net als met alle dilemma’s: er is vaak geen goed of fout. Maar er moet wel zo snel mogelijk iets besloten worden. En dat lukt alleen als je van tevoren over dit soort morele, ethische dilemma’s al eens met elkaar gesproken hebt.
De echte crisis ontstaat als je dit gesprek uitstelt
In de praktijk zien we dat organisaties deze dilemma’s liever vermijden of er überhaupt niet aan denken. Bestuurders en teams zijn onbewust onbekwaam: ze weten niet dat dit soort keuzes op hun pad komen. En dus wordt er pas nagedacht op het moment dat het te laat is. Terwijl je deze ethische kwesties prima vooraf kunt bespreken. Je kunt een voorgenomen denkrichting vastleggen, oefenen met afwegingen en bestuurlijk draagvlak organiseren voor een gedeeld vertrekpunt.
Want als het erop aankomt, is er geen tijd meer voor fundamentele discussies. Dan wil je als organisatie weten: hoe staan wij hierin?
Wat doe je als in een ziekenhuis het systeem platligt en je moet kiezen: zorg uitstellen of herstarten zonder zeker te weten of het veilig is? Of als gevoelige data van de kinderbescherming op straat liggen: ben je dan open of houd je het stil om verdere risico’s te beperken? Zulke keuzes zijn nooit makkelijk, maar je kunt er wel op voorbereid zijn.
Wat wij voor je kunnen doen
Scherp in Veiligheid helpt (semi)publieke organisaties bij het voorbereiden op ethische dilemma’s in crisissituaties. We begeleiden oefensessies, helpen met het inrichten van afwegingskaders en bieden ondersteuning in de praktijk.
In september geef ik (Richard Kamphuis) namens Scherp in Veiligheid een week lang workshops over dit thema in opdracht van PVO Oost-Nederland. Daar kijk ik enorm naar uit. Want het verkennen van deze dilemma’s voordat het misgaat, voorkomt onduidelijkheid en ontzettend veel discussie op het moment dat het ertoe doet. Denk je: dit moeten wij ook oppakken? Neem dan contact met me op, ik praat er graag verder over.
Over Richard
Deze blog is geschreven door Richard Kamphuis: eigenaar en adviseur veiligheid bij Scherp in Veiligheid. Hij begeleidt gemeenten, veiligheidsregio’s en (semi)publieke organisaties bij crisisbeheersing, veranderkunde en digitale veiligheid. Richard staat bekend als bouwer die beweging creëert en vraagstukken in hun volle context overziet. Wil je meer weten over dit onderwerp? Neem gerust contact met hem op.
