De val van het kabinet: stilstand is geen optie voor lokale veiligheid

De val van het kabinet brengt op tal van beleidsterreinen onzekerheid met zich mee. Dat geldt zeker ook voor het veiligheidsdomein. Juist nu veiligheid zich in rap tempo ontwikkelt, vraagt het lokale veiligheidsbestuur om stabiliteit, doorontwikkeling en regie. Stilstand is in 2025 geen realistisch scenario meer.

Veiligheidsambities vragen om continuïteit

In het hoofdlijnenakkoord stonden stevige voornemens op veiligheid:

• Versterking van de recherche en zichtbare aanwezigheid van politie in wijken en regio's.
• Preventieve programma’s om jongeren uit de zware criminaliteit te houden.
• Structurele middelen voor het versterken van de strafrechtketen.
• Aanscherping van het demonstratierecht en hardere aanpak van relschoppers.
• Het Engels model als inspiratie voor de aanpak van voetbalgeweld.
• Structurele maatregelen rondom personen met verward gedrag.
• Verdere investeringen in cybersecurity.
• Voortzetting en intensivering van de aanpak van ondermijning.

Het zijn onderwerpen die gemeenten dagelijks raken, naast de uitvoering van het lokale veiligheidsbeleid met lokale speerpunten. Vraagstukken als jeugdcriminaliteit, verward gedrag, maatschappelijke onrust en cyberdreigingen zitten reeds in de haarvaten van het lokale bestuur. Daarbij komt dat geopolitieke spanningen steeds vaker lokaal voelbaar zijn: van verstoringen op vitale infrastructuur tot spanningen op straat. Dat vraagt om bestendige inzet, ongeacht de politieke situatie in Den Haag.

Gemeenten als eerste overheid: verantwoordelijkheid blijft

Juist nu er tijdelijk minder regie komt vanuit het Rijk, groeit de noodzaak voor gemeenten om zelf door te pakken. Gemeenten dragen, samen met hun partners, verantwoordelijkheid voor weerbare gemeenschappen, veerkrachtige buurten en stabiele regio’s. In een tijd van maatschappelijke onrust, krapte op de arbeidsmarkt en ingewikkelde veiligheidsvraagstukken is het versterken van de lokale basis belangrijker dan ooit. Het gaat daarbij niet alleen om veiligheid in enge zin – zoals het bestrijden van criminaliteit of het handhaven van de openbare orde – maar óók om de bredere basis van een veilige samenleving: voldoende inkomen, goede zorg, mee kunnen doen in de samenleving en vertrouwen in de overheid. Die samenhang bepaalt mede de veerkracht van een samenleving. Gemeenten hebben hierin nadrukkelijk hun rol, ook in tijden van bestuurlijke onzekerheid.

Demissionair: uitvoering schuift, problemen blijven

Met het demissionair worden van het kabinet blijven veel van de noodzakelijke ambities voorlopig in de wachtkamer staan. Nieuwe wetgeving wordt niet doorgevoerd, extra middelen blijven onzeker en uitvoeringsprogramma’s vertragen. Gemeenten worden geconfronteerd met onduidelijkheid over middelen en verantwoordelijkheden, terwijl de maatschappelijke vraagstukken doorlopen en in sommige gevallen juist verder escaleren.

Lokale veiligheid vraagt om eigen tempo en initiatief

In deze situatie is het van belang dat gemeenten hun eigen regie blijven pakken. Veiligheid is geen dossier waarop kan worden gewacht tot Den Haag tot besluitvorming komt. Het vraagt om:

• Lokale netwerkvorming: versterk samenwerking tussen gemeenten, politie, OM, zorg- en ketenpartners.
• Slimme inzet van bestaande instrumenten: Bibob, bestuurlijke interventies, gebiedsgericht werken en vroegsignalering.
• Preventie en weerbaarheid: investeer lokaal in jongeren, ondermijning, zorg en maatschappelijke veerkracht.
• Cyberweerbaarheid: benut bestaande middelen en samenwerking in regionale samenwerkingsverbanden.

Conclusie

Veiligheid in 2025 staat niet stil. Integendeel: de actualiteit dwingt tot voortgang, ondanks de Haagse vertraging. Geopolitieke spanningen, georganiseerde criminaliteit, maatschappelijke onrust en de druk op vitale ketens raken gemeenten direct. Het demissionaire karakter van het Rijk mag daarom geen aanleiding zijn tot passiviteit. Integendeel: het is nu bij uitstek het moment voor lokale overheden om het eigen veiligheidsbeleid te verstevigen en door te ontwikkelen.

De complexiteit van veiligheid anno 2025 vraagt om stabiliteit, adaptief vermogen en bestuurlijke scherpte — juist als Den Haag even stilligt.