Vorige week publiceerde de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) het hernieuwde Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland. Daarin is het dreigingsniveau verhoogd van 3 naar 4. Dat betekent dat er een reële kans is dat er een aanslag in Nederland plaatsvindt. Maar wat betekent dat voor een adviseur in het publieke domein?
Wat betekent het verhoogde dreigingsniveau voor een veiligheidsadviseur?
Kayleigh Smilda, Adviseur Veiligheid en CTER-specialist
Verhoging dreigingsniveau van 3 naar 4
Vorige week publiceerde de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) het hernieuwde Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN). De voorstelbaarheid van een aanslag tegen Nederland is dermate toegenomen dat de NCTV het dreigingsniveau heeft verhoogd van 3 (aanzienlijk) naar 4 (substantieel). Dat betekent dat er een reële kans is dat er een aanslag in Nederland plaatsvindt. Dit nieuws leidde ertoe dat verschillende rijksdiensten, gemeenten en evenementenorganisatoren maatregelen hebben genomen. Zo hebben de gemeenten Valkenburg en Maastricht extra veiligheidsmaatregelen rondom de kerstmarkten getroffen en heeft een school in Enschede besloten om niet op excursie naar het buitenland te gaan.
Daarnaast heeft de NCTV vorige week de animatie ‘Denk Vooruit’ gepubliceerd, waarin wordt verteld wat je moet doen als je een aanslag meemaakt. Het DTN is een manier om de samenleving bewust te maken van de dreiging. Het onderwerp leeft. Niet alleen in de media, maar ook in het werkveld.
Maar wat betekent de verhoging van het dreigingsniveau voor een adviseur in het publieke domein?
Duiding en landelijke maatregelen
In december 2019 werd het dreigingsniveau in Nederland verlaagd van 4 naar 3. Sindsdien was de kans op een aanslag ‘voorstelbaar’. Dreigingsniveau 4 betekent dat die kans nu ‘reëel’ is geworden. Een combinatie van verschillende factoren heeft ertoe geleid dat het dreigingsniveau is verhoogd. Zo noemt de NCTV dat de terroristische dreiging vanuit het jihadisme toeneemt. In de zomer van 2022 schreef ik daar al een blog over, waarin ik mijn zorgen omtrent deze dreiging uitte. Dat jihadisten minder zichtbaar zijn, betekent immers niet dat de risico’s op een aanslag wegvallen. De NCTV noemt dat de Gaza-oorlog de Nederlands jihadistische beweging kan mobiliseren, en organisaties als ISIS en Al-Qa’ida oproepen tot wraak vanwege de Koranschendingen in verschillende Europese landen.
Daarnaast is de dreiging vanuit het rechts-extremisme en anti-institutioneel extremisme onverminderd aanwezig, en ziet de NCTV een trend waarbij extremisten inspelen op online netwerken. Zowel jihadistische- als rechtsextremistische groepen werven minderjarigen via online netwerken. Deze extremisten gebruiken het internet niet alleen voor het vinden van nieuwe contacten, maar ook voor de verspreiding van propaganda en netwerkvorming.
Zorgelijke ontwikkelingen, maar gelukkig werken er verschillende veiligheidspartners samen om een eventuele aanslag te voorkomen. Er zijn het afgelopen half jaar dan ook een aantal arrestaties wegens aanslagplanning geweest. De situatie wordt continu gemonitord, zowel online als offline. Er is steeds meer aandacht voor de rol van het internet in radicalisering.
De ‘Versterkte Aanpak Online’ richt zich onder meer op het vergroten van verantwoordelijkheid van de internetsector, het aansluiten bij nieuwe (internationale) coalities, interventies en het stimuleren van meer onderzoek. Verder zijn aan het verhoogde dreigingsniveau geen standaardmaatregelen of landelijke adviezen gekoppeld, maar stelt het veiligheidspartners (zoals politie of gemeenten) wel in staat om maatregelen te nemen.
Werk samen, zoek de veiligheidspartners op en agendeer het onderwerp. Niet alleen wanneer er nieuws omtrent het onderwerp is, zoals momenteel met het verhoogde dreigingsniveau, maar juist ook wanneer er geen directe aanleiding is.
Wat betekent het verhoogde dreigingsniveau voor een adviseur in het publieke domein?
Dat er geen landelijke adviezen gelden, betekent niet dat er lokaal geen (on)zichtbare maatregelen worden genomen. De maatregelen van de gemeenten Valkenburg en Maastricht omtrent de kerstmarkten waren zichtbaar, maar de afgelopen tijd zijn er ongetwijfeld ook onzichtbare maatregelen genomen. Ieder jaar ontvangen gemeenten financiële steun voor hun lokale integrale aanpak van radicalisering, extremisme en terrorisme. De minister van Justitie en Veiligheid stelt, mede namens de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, een bedrag beschikbaar aan gemeenten om hun aanpak van radicalisering, extremisme en terrorisme te versterken. Deze versterkingsgelden zijn bedoeld voor het bestrijden en verzwakken van extremistische bewegingen in Nederland en het voorkomen van aanwas en tegengaan van radicalisering.
Er wordt dan ook steeds meer gedaan aan preventie. Ik zie in de praktijk dat er al veel goede stappen worden gezet en er wordt gewerkt volgens het convenant ‘Persoonsgerichte aanpak voorkoming radicalisering en extremisme’. De versterkingsgelden kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt voor het verbeteren van signaleringsstructuren binnen een gemeente of voor trainingen voor aandachtsfunctionarissen.
Het is namelijk belangrijk dat je als adviseur informatie omtrent dit onderwerp, zoals het DTN, kunt duiden en in context kan plaatsen. Want alleen dan kun jij je bestuurder gegrond adviseren, en bepalen of er (on)zichtbare maatregelen moeten worden genomen. Hierbij is het belangrijk om niet alleen het belang op de korte termijn, maar ook op de lange termijn in acht te nemen. Daarnaast is het essentieel om af te wegen over welke veiligheidsmaatregelen je communiceert.
Niettemin is de verhoging van het dreigingsniveau geen reden tot paniek. Wel leidt het tot meer bewustzijn. Het is belangrijk om alert te zijn, de signaleringsstructuren binnen de gemeente op orde te hebben en te evalueren. Is jouw gemeente op de hoogte van de nieuwe ontwikkelingen die worden genoemd in het DTN, en is het beleid actueel? Werk samen, zoek de veiligheidspartners op en agendeer het onderwerp. Niet alleen wanneer er nieuws omtrent het onderwerp is, zoals momenteel met het verhoogde dreigingsniveau, maar juist ook wanneer er geen directe aanleiding is. Bewustwording helpt om op tijd te signaleren. Zie het DTN dus als een aanleiding om nog eens kritisch te kijken naar de al bestaande structuren en beleid omtrent radicalisering, extremisme en terrorisme in jouw gemeente. Wij denken graag met je mee.
Voor als je hier hulp bij nodig hebt
Heeft jouw organisatie hulp nodig bij vraagstukken omtrent radicalisering, extremisme of terrorisme? Of is er binnen jouw organisatie behoefte aan een training of bewustwordingssessie omtrent dit onderwerp?
Onze adviseurs Fleur en Kayleigh denken graag met je mee. Kom vrijblijvend in contact via info@scherpinveiligheid.nl of bel 085 016 13 57.